David Montgomery Hart

David Montgomery Hart heeft zijn etnografische werk gericht op het islamitische Noord-Afrika. Gedurende elf jaar van zijn verblijf in Marokko, besteedde Hart de helft van zijn tijd aan veldwerk, de andere helft aan het geven van onderwijs aan het voormalige Sociologisch Instituut van de Universiteit Mohamed V in Rabat. Hart studeerde aan de Princeton University en vervolgde zijn studie antropologie aan de University of Pennsylvania.

Als jonge onderzoeker trok Paolo De Mas in 1974 naar Marokko om daar onderzoek te verrichten in de herkomstgebieden van de Marokkanen die toentertijd in Nederland werkten. Tijdens zijn verblijf in de provincie Alhoceima, werd hem herhaaldelijk verteld over een Amerikaan, die in het gebied onderzoek had verricht. Uit deze informatie maakte De Mas op dat het een imposante man moest zijn geweest, met een bulderende stem en lach, die vloeiend tharifith sprak. De Riffijnen spraken met veel ontzag over hem, en dat wil wat zeggen. Deze mythische man wekte interesse maar het lukte niet om hem te traceren. De lang gezochte persoon bleek David Montgomery Hart te heten en had een werkelijk imposant en meeslepend boek geschreven.

David Hart was een collegiale man, die zijn kennis graag en gul deelde met andere onderzoekers. Hij was nooit beroerd om teksten van anderen te lezen en te becommentariëren.

In wetenschappelijk opzicht was Hart geïnteresseerd in de relatie tussen tribale grensgebieden en de centrale staat. Een vaak onstuimige wisselwerking die hij niet alleen heeft onderzocht in Marokko, maar ook elders in de wereld.

De specifieke betekenis van Harts Ait Waryagher voor Nederland is gelegen in het feit dat een deel van de Marokkaanse populatie in Nederland afkomstig is uit de provincie Alhoceima.

Het is een bekend gegeven dat migrantenkinderen een toenemende interesse tonen naar de geschiedenis van hun (groot) ouders. Dit laatste gaat samen met een bewustwording van interesse in de eigen taal, cultuur en geschiedenis van de Rif in Marokko. Dit blijkt uit de vele Amazigh-verenigingen die in Nederland actief zijn.

David Hart plaatste zichzelf in het culture en politieke hart van de Rif. Hij won het vertrouwen van zowel de Ait Waryagher, alsook de Spaanse autoriteiten, van wie de meesten vriendschappelijk omgingen met de Riffijnen. Naast zijn eigen uitputtende veldwerk heeft hij volledig de relevante literatuur diepgaand en kritisch doorgenomen.

Het boek, Ait Waryagher of the Moroccon Rif, verschaft een goed historisch beeld van de Centrale Rif, dat reikt van de periode onder het sultanaat tot aan het einde van de negentiende eeuw, via het Spaanse Protecoraat (1912-1956) tot aan de eerste jaren van de onafhankelijke staat Marokko. De belangrijke historische gebeurtenissen, waarbij de Ait Waryagher een toonaangevende rol hebben gespeeld passeren daarbij de revue. Van de strijd tegen de Spanjaarden (1921-1926) onder leiding van de legendarische Mohamed ben Abdelkrim el Khattabi, tot de opstand van 1958-59 in de beginjaren van de staat Marokko.

Het boek van Hart is niet meer verkrijgbaar in Nederland. In 2007 is het boek door de Vereniging Stem van Marokkaanse Democraten Nederland uitgegeven. Zij hebben het initiatief genomen om het boek naar het Nederlands te vertalen en uit te geven.

 

 

 

 

 

 

 

Een Riffijn, Berber of Amazigh?

De Noord-Afrikaanse bevolking heeft heel wat culturen ‘over de vloer’gehad. De invloeden zijn vandaag de dag nog aanwezig. De Riffijnen, de bewoners van het Rifgebergte, is het tamazight sprekende deel van het Rifgebergte. De Riffijnen spreken Riffijns of tharifit, een Berbertaal.

Het Rifgebergte of de Rif (Berbers: Arif) is een gebied in het noorden van Marokko dat zich uitstrekt over een aantal provincies. Het Rifgebergte bestaat niet alleen uit een gebergte, maar het bevat ook vlaktes geschikt voor landbouw. Het Rifgebergte maakt deel uit van een Betische cordillera, een gebergteboog die zich gedeeltelijk in Marokko en gedeeltelijk in Spanje bevindt.

De oorspronkelijke bevolking van Marokko werd gevormd door Berbers of Imazighen, die hier al woonden voordat de Arabieren zich over Noord-Afrika verbreidden. Het eerste bekende feit van de geschiedenis van Marokko is de vestiging van Fenicische handelsposten aan de Marokkaanse kust ca. 1200 v.Chr.

In 708 veroverde het islamitische Kalifaat het gebied en werd de islam geïntroduceerd. In 739 begon de Grote Berberopstand onder de Marokkaanse Berberstammen. Deze opstand markeerde de eerste succesvolle afscheiding van het islamitische Kalifaat.

Vanaf het begin van de achtste eeuw regeerden verschillende dynastieën over gebieden in de Westelijke Maghreb. Het Koninkrijk Nekor (710-1019), de Barghwata (771-1058), de Idrisiden (780-974) en Sijilmasa (771-1051). De Berberse Almoraviden verenigden in de 11e eeuw voor het eerst het huidige Marokko en zij stichten de stad Marrakech.

In de oudheid werden de Berbers Libiërs, Numidiërs en Mauretaniërs genoemd. De Berbers leefden in een gebied dat zich uitstrekte van de Canarische Eilanden tot de oase Siwa in Egypte, en van Tunesië tot aan de Sahel. Dit gebied werd vroeger ook aangeduid als Barbarije, wat afgeleid is van het Griekse word Barbaros (barbaar).

 

Tegenwoordig zijn Berbers voornamelijk te vinden in Marokko, Algerije, Tunesië en Libië. Ook in Mauritanië, Mali en Ghana vindt men aanzienlijke gemeenschappen van Berbers. De Berbers in Nederland en België komen hoofdzakelijk uit Marokko, oorspronkelijk als gastarbeiders.

De Berberse taal en cultuur heeft zich nog lang kunnen handhaven, ondanks de geleidelijke arabisering van Noord-Afrika na de verovering door het Arabische Rijk. Al snel viel dit rijk uiteen in onafhankelijke deelgebieden. In de middeleeuwen hadden verschillende machtige Berberse dynastieën, zoals de Almorividen en Almohaden, de leiding in handen en stichtten machtige koninkrijken en bereikte de Berberse cultuur een grote bloei. In de twintigste eeuw kwam de Maghreb tot onafhankelijkheid maar de heersende regimes bevorderden een sterk Arabische nationalisme en de daarbij behorende Arabische taal en cultuur.

De inheemse Berberse cultuur en taal werd verboden om onderwezen te worden en stonden hier strenge straffen op. Vele zangers en dichters die in hun moedertaal bleven optreden werden vervolgd of vluchtten naar het buitenland.

De Berbertalen ( Tamazight binnen Marokko en Noord-Algerije) vormen een tak van de Afro-Aziatische taalfamilie en zijn daarmee in de verte verwant aan de Semitische talen. In Marokko en Noord-Algerije worden de Berbertalen van links naar rechts geschreven, het Arabisch wordt van rechts naar links geschreven. Het schrift dat daarvoor in gebruik is wordt Tifinagh genoemd. De Berberse taal is sinds 2003 een officiële taal. Het IRCAM standaardiseert het Berbers binnen Marokko.